Kontakt z alergenem sprawia, że w organizmie alergika uruchamia się proces wyzwalania substancji zwanych mediatorami zapalenia (głównym mediatorem reakcji alergicznej jest histamina), odpowiedzialnych za wczesne reakcje alergiczne, takie jak: kichanie, świąd, wyciek z nosa, łzawienie oczu, skurcz oskrzeli, pokrzywkę oraz późne, takie jak: obrzęk, stan zapalny, blokada nosa.
Podstawowym zadaniem układu immunologicznego, czyli odpornościowego, jest ochrona organizmu przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych: bakterii, wirusów i pasożytów. Kontakt z takimi czynnikami uruchamia odpowiedź immunologiczną związaną z wystąpieniem u chorego objawów zapalenia: bólu, gorączki i obrzęku. Co do zasady jest to reakcja pożądana. Pozwala nam między innymi zwalczyć infekcję.
Kiedy reakcja organizmu występuje w wyniku kontaktu z substancją nieszkodliwą, obojętną dla innych osób, mamy do czynienia z alergią. Substancję wywołującą reakcję alergiczną nazywamy alergenem. W przeważającej części przypadków alergen jest białkiem.
O alergenach
Alergen ze względu na swą budową chemiczną jest białkiem. Trzeba o tym pamiętać, aby zrozumieć istotę alergii. Tylko białko jest w stanie zainicjować reakcję alergiczną, bo tylko antygen białkowy może być zaprezentowany naszym komórkom układu odpornościowego – limfocytom. Taki alergen może fruwać w powietrzu, może być zawarty w pokarmie.
Niedowiarki zaraz spytają, a co z metalami? Przecież każdy słyszał o alergii na nikiel. To prawda, metal nie jest białkiem, ale żeby proces chorobowy mógł się rozpocząć, najpierw metal czy inna substancja chemiczna musi mieć kontakt ze skórą na tyle długi, na ile organizm potrzebuje czasu, aby wbudować mikroskopijne cząstki w skórę. Dopiero taki kompleks metalowo-białkowy jest widoczny dla naszych limfocytów. Rozwija się reakcja alergiczna zwana późną i pojawia się ognisko wyprysku. Z taką alergią najczęściej mamy do czynienia w alergiach zawodowych. Wtedy kontakt z alergenami jest odpowiednio długi.
Dobrym przykładem jest alergia na parafenylenodiaminę (sztuczną hennę) u fryzjerów. Jest to popularny barwnik czarnych farb do włosów. Ale u odpowiednio wrażliwych osób alergia zwana kontaktową może pojawić się też w życiu codziennym.
Najpopularniejsza jest alergia na nikiel, która występuje u 15% kobiet w Polsce i wyklucza noszenie przez nie sztucznej, zawierającej nikiel biżuterii. Bardzo powszechna jest też alergia na środki używane do perfumowania kosmetyków.
Teraz, gdy już to wiemy, nie będziemy mówić o alergii na chlor na basenie, nawet jeśli kichamy i pieką nas oczy, bo chlor nie jest białkiem.
Alergia to poważny problem medyczny
Alergia jest chorobą znaną ludzkości już od bardzo dawna, ale skala jej występowania jest obecnie niewiarygodna.
Obecnie to jeden z największych problemów zdrowotnych, z jakimi boryka się nasza cywilizacja.
Wyniki ogólnoświatowych badań pokazują, że w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat nastąpił wielokrotny wzrost częstotliwości występowania alergii wśród najmłodszych. W ciągu roku liczba alergików w populacji rośnie o 0,5–2,5%.
Wydaje się, że z żadna z chorób cywilizacyjnych nie wykazuje aż takiego tempa wzrostu. Na początku lat 90. XX wieku chorych było 15% populacji. Obecnie szacuje się, że w Polsce około 40% społeczeństwa skarży się na objawy alergii, ale niespełna 25% populacji zgłasza się w związku z tym do lekarza.
Oznacza to, że nie każdy alergik pozostaje pod stałą opieką lekarza. Część korzysta z porad farmaceutów oraz forów medycznych.
Światowa Organizacja Zdrowia oszacowała, że wśród najczęstszych schorzeń przewlekłych alergie zajmują wysokie trzecie miejsce. Temat ten jest niezwykle ważny, a zarazem trudny. Na całym świecie podejmowane są badania mające na celu opracowanie standardów postępowania w leczeniu alergii, ale przede wszystkim istotne jest znalezienie przyczyn wzrostu coraz częstszego jej występowania i opracowanie programów profilaktyki.
